นมแม่ คืออาหารที่ดีที่สุดสำหรับทารก คุณแม่ควรให้นมแม่อย่างเดียวนาน 6 เดือน และไม่ควรเปลี่ยนนมให้ลูกกินนมผง ควรให้เด็กกินนมแม่อย่างต่อเนื่อง ควบคู่กับอาหารเสริมตามวัยจนถึงอายุ 2 ปี หรือนานกว่านั้น แต่หากคุณแม่มีความจำเป็นต้องเปลี่ยนจากนมแม่เป็นนมผง ซึ่งฟังดูเหมือนจะเป็นเรื่องง่าย แต่กลับไม่ง่ายอย่างที่คิด เพราะอาจนำมาซึ่งปัญหา โดยเฉพาะปัญหาเรื่องการขับถ่าย ที่พบมากคือ ปัญหาเปลี่ยนนมแล้วลูกท้องผูก ไม่ถ่ายติดต่อกันหลายๆ วัน สร้างความหนักใจและกังวลใจให้คุณแม่ เกิดคำถาม ดังนี้
ทำไมเปลี่ยนนมแล้วลูกท้องผูก ไม่ถ่ายนะ
หลังการเปลี่ยนนมแต่ละระยะ คุณแม่อาจพบปัญหาลูกท้องผูก ไม่ยอมถ่าย ซึ่งหากไม่ถ่าย 2-3 วันแต่เมื่อถ่ายออกมาแล้วอุจจาระปกติดี ไม่แข็ง คุณแม่สามารถสังเกตอาการลูกต่อไปได้โดยไม่ต้องกังวล แต่หากอุจจาระแข็งด้วย ซึ่งอาจเป็นเพราะระบบย่อยอาหารของลูกกำลังปรับตัวกับสารอาหารต่างๆ ในนมชนิดใหม่ ทำให้ลูกไม่ค่อยถ่ายหรือถ่ายแข็ง เมื่อเปลี่ยนนม คุณแม่จึงควรเปลี่ยนทีละน้อย เพื่อให้เวลาระบบย่อยอาหารของลูกปรับตัว ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่า หลังเปลี่ยนนมควรให้เวลาร่างกายลูกสัก 2 สัปดาห์ว่าสามารถปรับตัวกับนมใหม่ได้หรือไม่ หากถึงเวลานั้นจึงค่อยพิจารณาทางแก้ไขอื่นๆ ต่อไป
หลังเปลี่ยนนมแต่ละระยะ อาจพบปัญหาลูกท้องผูก ควรเปลี่ยนนมทีละน้อย เพื่อให้ระบบย่อยอาหารของลูกปรับตัว หลังเปลี่ยนนมแต่ละระยะ อาจพบปัญหาลูกท้องผูก ควรเปลี่ยนนมทีละน้อย เพื่อให้ระบบย่อยอาหารของลูกปรับตัว
การเปลี่ยนนมแม่เป็นนมผง
นมแม่ คืออาหารที่ดีที่สุดสำหรับทารก คุณแม่ควรให้นมแม่นานที่สุด แต่หากคุณแม่มีความจำเป็นต้องเปลี่ยนจากนมแม่เป็นนมผง โดยทั่วไปสามารถให้นมผงทดแทนโดยชงตามสัดส่วนปกติได้ทันที แต่หากลูกมีอาการถ่ายยากถ่ายลำบากอยู่ก่อน หรือหลังเปลี่ยนนมแล้วมีอาการถ่ายยากถ่ายลำบาก คุณแม่สามารถเปลี่ยนนมตามขั้นตอนเพื่อป้องกันลูกท้องผูก ไม่ถ่ายได้ดังนี้
ฝึกให้ลูกคุ้นเคยกับจุกนม เช่น ให้ลูกดูดหัวนมหลอก หรือนำนมแม่ใส่ขวดนมให้ลูกฝึกดูดจุกนม อย่างไรก็ตามไม่ควรให้ทารกดูดหัวนมหลอกหรือดูดนมจากขวดนมในทารกที่ทานนมแม่จากเต้าก่อนอายุ 1 เดือน เพราะอาจทำให้ติดหัวนมหลอกหรือจุกนมได้และไม่ยอมดูดจากเต้าได้
ใช้วิธีทดแทนมื้อนม โดยให้ลูกกินนมผงแทนนมแม่ 1 มื้อ เป็นเวลา 3 วัน เพื่อให้ร่างกายลูกเกิดการการสร้างน้ำย่อยสารอาหารที่มีในนมผง หากลูกกินนมผงได้ดี ขับถ่ายเป็นปกติ ให้เพิ่มจำนวนมื้อนมผงแทนนมแม่ทุกๆ 3 วัน
ใช้วิธีผสม นมผง กับนมแม่ หากใช้วิธีทดแทนมื้อนมแล้วลูกปฏิเสธนมผง คุณแม่สามารถชงนมผงแล้วนำมาผสมกับนมแม่ได้ แล้วค่อยๆ ปรับอัตราส่วนจนเหลือนมผงอย่างเดียว เพื่อให้เวลาร่างกายลูกปรับตัว และตัวลูกเองค่อยๆ คุ้นเคยกับรสชาตินมใหม่ โดยทุกๆ 3 วัน ให้ปรับสัดส่วนนมผง : นมแม่ เป็น 1:3, 2:2, 2:3, 4:0
การเปลี่ยนนมสูตรต่างๆ
โดยปกติหลังอายุ 1 ปี เด็กสามารถเปลี่ยนจากนมแม่หรือนมผง มากินนมวัว หรือ whole milk ได้ แต่หากต้องการให้นมผงต่อไป การเปลี่ยนนมจากนมผงสูตร 1 เป็นสูตร 2 จากสูตร 2 เป็นสูตร 3 สามารถชงนมสูตรใหม่ตามปกติทดแทนได้ทันที แต่หากลูกท้องผูกอยู่ก่อน หรือหลังเปลี่ยนนมแล้วท้องผูก ถ่ายแข็ง คุณแม่สามารถเปลี่ยนสูตรนมตามขั้นตอนเพื่อป้องกันลูกท้องผูกได้ดังนี้